Δευτέρα 17 Σεπτεμβρίου 2012

41-ΧΡΗΣΤΟΣ ΛΕΤΤΟΝΟΣ-Στοιχεία για το Ποίημα "Η Πόλις" - Κ.Π. Καβάφης

-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Τελευταία Επέμβαση (!) Τακτοποίησης, Τροποποίησης, Προσθήκης κλπ Διόρθωσης : 16-08-2023
------------------------------------------------------
από http://www.stixoi.info/stixoi.php?info=Lyrics&act=det2edit&song_id=12889

Η Πόλις
Μουσική: Μούτσης Δήμος Β' Μελοποίηση: Θάνος Μικρούτσικος Γ' Μελοποίηση: Γιάννης Πετρίτσης
Πρώτη εκτέλεση: Άλκηστις Πρωτοψάλτη & Χρήστος Λεττονός ( Ντουέτο )
Άλλες ερμηνείες: Θόδωρος Δημήτριεφ, Κάτια Δανδουλάκη (Απαγγελία), Αλέξανδρος Χατζής
Τετραλογία - 1975 Πάει η αγάπη μου - 1986 Άλκηστις Πρωτοψάλτη - Οι μεγαλύτερες επιτυχίες της - 2002 Στην αρχή (1975-1977) - 2004 Ο Καβάφης του Θάνου Μικρούτσικου - Επέστρεφε - 2009 Αγαπητέ Κύριε Καβάφη - 2005
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
από https://philologikitheorisi.blogspot.com/2016/05/i-polis-kavafis.html
 

Η Πόλις - Καβάφης (ανάλυση ποιήματος)

Η ΠΟΛΙΣ

Είπες· «Θα πάγω σ’ άλλη γη, θα πάγω σ’ άλλη θάλασσα.
Μια πόλις άλλη θα βρεθεί καλλίτερη από αυτή.
Κάθε προσπάθεια μου μια καταδίκη είναι γραφτή·
κ’ είν’ η καρδιά μου — σαν νεκρός — θαμένη.
Ο νους μου ως πότε μες στον μαρασμόν αυτόν θα μένει.
Όπου το μάτι μου γυρίσω, όπου κι αν δω
ερείπια μαύρα της ζωής μου βλέπω εδώ,
που τόσα χρόνια πέρασα και ρήμαξα και χάλασα.»

Καινούριους τόπους δεν θα βρεις, δεν θάβρεις άλλες θάλασσες.
Η πόλις θα σε ακολουθεί. Στους δρόμους θα γυρνάς
τους ίδιους. Και στες γειτονιές τες ίδιες θα γερνάς·
και μες στα ίδια σπίτια αυτά θ’ ασπρίζεις.
Πάντα στην πόλι αυτή θα φθάνεις. Για τα αλλού — μη ελπίζεις—
δεν έχει πλοίο για σε, δεν έχει οδό.
Έτσι που τη ζωή σου ρήμαξες εδώ
στην κώχη τούτη την μικρή, σ’ όλην την γη την χάλασες. 


Η πόλις είναι ένα φιλοσοφικό ποίημα που γράφτηκε το 1894 και δημοσιεύτηκε το 1910. Είναι το πρώτο ποίημα των θεματικών συλλογών του ποιητή και αυτό γιατί μπορεί να το θεώρησε ως ένα κορύφωμα σε προσωπικό και ποιητικό επίπεδο. Στο ποίημα αντιλαμβανόμαστε την ψυχική κατάσταση του ποιητή, την ανία, η οποία εκφράζεται και σε άλλα ποιήματα αυτής της περιόδου, όπως στην “Μονοτονία” (1898), στα “Τείχη” (1896) και στα “Παράθυρα” (1897). Έχει, μάλιστα, διατυπωθεί η άποψη πως αυτό το ποίημα είναι η πιο απελπισμένη φωνή που αντήχησε από ανθρώπινα χείλη.

Ενώ το ταξίδι στην καβαφική ποίηση έχει πολλές και διαφορετικές όψεις, εδώ φαίνεται να νικά η απόγνωση, η απαισιοδοξία και η θλίψη. Σ' αυτό το ποίημα γινόμαστε μάρτυρες της μάταιης προσπάθειας του ποιητή να φύγει απ' τον τόπο του, στον οποίο έχει εγκλωβιστεί, γιατί όπου κι αν κοιτάξει βλέπει “ερείπια μαύρα” της ζωής του. Εκφράζει την επιθυμία που είχε για ένα ταξίδι, το οποίο θα τον έκανε να ξεφύγει απ' την τετριμμένη και δυσάρεστη πραγματικότητα και δεν πρόκειται απλά για μια φευγαλέα σκέψη, καθώς τονίζει ότι έκανε πολλές προσπάθειες για να περάσει απ' την θεωρία στην πράξη, ωστόσο κάθε προσπάθεια αποδείχτηκε ατελέσφορη και η επιθυμία του κατέληξε μια παρελθοντική ονειροπόληση. Ίσως γιατί αυτά που τον κρατούν πίσω, αν και δυσάρεστα, είναι περισσότερα και σημαντικότερα απ' αυτά που πιθανόν να έβρισκε μπροστά του. Ο ποιητής είναι πεπεισμένος ότι η μοίρα του δεν πρόκειται ν' αλλάξει, ότι η ζωή και η καθημερινότητα σ' αυτόν τον τόπο είναι αναπόφευκτη. Νιώθει καταδικασμένος κατά κάποιον τρόπο, ξέρει πως δεν θα πάει “αλλού”, δεν θα βρεθεί στην γη της ελπίδας του, καθώς δεν υπάρχει κάποιο πλοίο ή κάποια οδός να τον οδηγήσουν έξω απ' την φυλακή του.

Παρακολουθούμε λοιπόν την εξελισσόμενη σχέση αγάπης-μίσους με την πόλη του, γιατί απ' τη μια αποτελεί γι αυτόν πατρίδα, όμως απ' την άλλη τον κρατάει δέσμιο στα λάθη, τις αποτυχίες και τις ίδιες του τις αντιλήψεις, οπότε την τοποθετεί σαν αφετηρία για έναν μακρινό προορισμό. Ενώ, λοιπόν, γνωρίζουμε ότι ο ποιητής ξεκίνησε απελπισμένος να ξεφύγει απ' την φυλακή των γειτονιών, κλειστών σε ήθη, της Αλεξάνδρειας, δεν μας δίνεται ο επιθυμητός προορισμός. Προφανώς είναι οπουδήποτε μακριά απ' την Αλεξάνδρεια, σε μια κοινωνία ανοιχτή, ανεκτική και προοδευτική. Σε ανέκδοτο σημείωμά του, βέβαια, ο ποιητής δείχνει να λησμονεί την Αγγλία και τα χρόνια που πέρασε εκεί, ωστόσο μόνο εικασίες μπορούμε να κάνουμε γι αυτήν την αναφορά.


Η περιπέτεια, επίσης, περιορίζεται σημαντικά και λείπει σχεδόν απ' όλα τα ποιητικά ταξίδια του Καβάφη. Έτσι δεν θα μπορούσε να μην λείπει και απ' την πόλη, όπου υπάρχει μια στασιμότητα στο μαύρο τοπίο της ζωής του ποιητή και κυριαρχεί χωρίς να διακόπτεται από ένα φωτεινό σημάδι, από μια ελάχιστη ελπίδα για αλλαγή ή βελτίωση. Είναι καθαρά επιλογή του ποιητή η έλλειψη της περιπέτειας, αλλά ο ίδιος, όπως είναι φυσικό, δεν μπορεί να συμβιβαστεί με το κενό του και γι αυτό έχουμε την επικράτηση της ασφυξίας, της ανίας και της μοναξιάς.

Ο ποιητής εδώ φαίνεται να μιλά στον εαυτό του και να τον επιπλήττει για τα όποια λάθη της ζωής του αλλά κυρίως για την αποτυχία του να ξεφύγει απ' όλα αυτά και να προχωρήσει παρακάτω κάνοντας μια καινούργια αρχή κάπου αλλού. Εμφανίζεται πολύ αυστηρός με τον εαυτό του όσον αφορά το παρελθόν και κάθετος όσον αφορά το μέλλον. Διέπεται από μια αρνητικότητα, τόσο μεγάλη, που δεν του αφήνει περιθώρια για ελπίδα και είναι επαναλαμβανόμενος ο τρόπος με τον οποίο επιβάλλει στον εαυτό του την πόλη, αποκλείοντας κατηγορηματικά κάθε ενδεχόμενο για το ταξίδι της ελευθερίας του, πνευματικής και σωματικής.

Η πόλη λοιπόν έχει να κάνει με το λυτρωτικό ταξίδι που φτιάχνει γεμάτο ελπίδες η αφηρημένη μας σκέψη και το οποίο συνήθως δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Ο ποιητής εγκλωβίζεται, έχει μόνο κάποια σχέδια, δεν περατώνει τα όνειρα του και μένει με την ίδια απόγνωση με την οποία ξεκίνησε για να βρει τα μέσα για τη φυγή του. Η πόλις τελικά δεν είναι μόνο ένα ανεκπλήρωτο ταξίδι για τον ποιητή, αλλά και μια εσωτερική διαδρομή γεμάτη επιθυμίες, συγκρούσεις και αδιέξοδα που παραλύουν τον νου του, οδηγώντας τον σ' έναν μαρασμό. Νιώθει σαν νεκρός, αν και ζωντανός. Τα μηνύματα λοιπόν που μας περνάει είναι πολλαπλά και βαθύτερα απ' το μοτίβο του εγκλωβισμού και την ακινησία.

Μας μεταφέρει την αίσθηση πως η αντίληψη του κάθε τόπου είναι αποτέλεσμα της ψυχικής μας κατάστασης και των συνολικών μας αντιλήψεων για την ζωή. Αν δεν ελπίζουμε και επιμένουμε να κοιτάζουμε μόνο τον τρόπο φυγής και τα μαύρα ερείπια της ζωής μας, δεν πρόκειται να υπάρξει διέξοδος για εμάς απ' την μικρή "κώχη" που στήνει η ψυχή μας. Αν δεν προσπαθήσουμε ν' αλλάξουμε τον εαυτό μας, δεν θ' αλλάξει και τίποτα γύρω μας αφού εμείς δίνουμε χρώμα στα πράγματα. Επίσης, η ευτυχία είναι κάτι που εξαρτάται και πηγάζει από εμάς, οπότε μένει ακέραιη σε όποιον τόπο και αν βρισκόμαστε απ' τη στιγμή που δεν κουβαλάμε μέσα μας την απογοήτευση και την απελπισία.

Μετά από χρόνια, συγκεκριμένα το 1910, συντελείται αυτή η αλλαγή στο μελαγχολικό ταξίδι του Καβάφη, με την Ιθάκη.  Τότε πλέον τονίζει πως αν διατηρούμε την σκέψη μας σε υψηλά επίπεδα, έχουμε στόχους και κοιτάζουμε μπροστά αφήνοντας την εκλεκτή συγκίνηση να μας αγγίξει, ένας τόπος μπορεί να είναι μόνο η αρχή για μια δημιουργική διαδρομή που θ' απογειώσει το ελεύθερο πνεύμα. Άλλωστε δεν στερείται νοήματος το γεγονός ότι ο ποιητής έχει τοποθετήσει πρώτα την πόλη στην θεματική του συλλογή και ύστερα την Ιθάκη, με την οποία και τελειώνει οριστικά η μυθολογία των διεξόδων.
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
από https://latistor.blogspot.com/2010/09/blog-post_2641.html

Σημειώσεις Νεοελληνικής Λογοτεχνίας του Κωνσταντίνου Μάντη

Ερμηνευτικές προσεγγίσεις Λογοτεχνικών Κειμένων - Σημειώσεις Λατινικών - Σημειώσεις Αρχαίων & Νέων Ελληνικών - Συγγραφή Σημειώσεων: Κωνσταντίνος Μάντης

Κωνσταντίνος Καβάφης «Η Πόλις»

Κωνσταντίνος Μάντης | Κωνσταντίνος Καβάφης «Η Πόλις» 


Paul Bond "The Arrival"

Κωνσταντίνος Καβάφης «Η Πόλις»
Είπες· «Θα πάγω σ’ άλλη γη, θα πάγω σ’ άλλη θάλασσα.

Μια πόλις άλλη θα βρεθεί καλλίτερη από αυτή.

Κάθε προσπάθεια μου μια καταδίκη είναι γραφτή·

κ’ είν’ η καρδιά μου — σαν νεκρός — θαμένη.

Ο νους μου ως πότε μες στον μαρασμόν αυτόν θα μένει.

Όπου το μάτι μου γυρίσω, όπου κι αν δω

ερείπια μαύρα της ζωής μου βλέπω εδώ,

που τόσα χρόνια πέρασα και ρήμαξα και χάλασα.»


Καινούριους τόπους δεν θα βρεις, δεν θάβρεις άλλες θάλασσες.

Η πόλις θα σε ακολουθεί. Στους δρόμους θα γυρνάς

τους ίδιους. Και στες γειτονιές τες ίδιες θα γερνάς·

και μες στα ίδια σπίτια αυτά θ’ ασπρίζεις.

Πάντα στην πόλι αυτή θα φθάνεις. Για τα αλλού — μη ελπίζεις—

δεν έχει πλοίο για σε, δεν έχει οδό.

Έτσι που τη ζωή σου ρήμαξες εδώ

στην κώχη τούτη την μικρή, σ’ όλην την γη την χάλασες.


Το ποίημα «Η Πόλις» του Καβάφη αποτελεί την πληρέστερη αποτύπωση του αισθήματος του εγκλωβισμού που βιώνει ένας άνθρωπος που θέλει να αλλάξει τη ζωή του, αλλά γνωρίζει ότι αυτό δεν είναι πια εφικτό. Στις δύο στροφές του σύντομου αυτού ποιήματος ο Καβάφης κατορθώνει να εκφράσει τη διάψευση όλων των προσδοκιών και την πλήρη αδυναμία του ανθρώπου να ξεφύγει από το παρελθόν και από τα λάθη του.

Στην πρώτη στροφή το ποιητικό υποκείμενο με τη χρήση του ρήματος «είπες» μεταφέρει τα λόγια ενός ανθρώπου που εκφράζει την επιθυμία να φύγει από την πόλη που τώρα κατοικεί και να αναζητήσει μια καλύτερη τύχη. Τα λόγια αυτά μπορούν είτε να αποδοθούν σε κάποιο άλλο πρόσωπο είτε να ληφθούν ως σκέψεις που είχε εκφράσει στο παρελθόν το ίδιο το ποιητικό υποκείμενο.

Οι σκέψεις που καταγράφονται στην πρώτη στροφή υποδεικνύουν πως το άτομο νιώθει ότι δεν μπορεί να φτιάξει τη ζωή του, όσο κι αν προσπαθεί, κι αυτό τον έχει εγκλωβίσει σε συναισθήματα απελπισίας και μαρασμού. Η παρομοίωση με την οποία παρουσιάζει την καρδιά του θαμμένη σαν να είναι νεκρός, εκφράζει με ιδιαίτερη ένταση την εδραίωση των αρνητικών συναισθημάτων που τον έχουν πλέον κατακλύσει.

Όπως η καρδιά του, έτσι και το μυαλό του, βρίσκεται σ’ ένα διαρκή μαρασμό, σε μια σταθερή απόγνωση, καθώς ενώ θέλει να αλλάξει τη ζωή του και θέλει να δημιουργήσει κάτι καλύτερο, βλέπει διαρκώς τις προσπάθειές του να αποτυγχάνουν. Γι’ αυτό θέλει να φύγει από την πόλη του, αφού όπου κι αν κοιτάξει γύρω του βλέπει συνεχώς υπενθυμίσεις των αποτυχιών του, αλλά και του γεγονότος ότι τα χρόνια του περνούν χωρίς να κατορθώνει τίποτε.

Η πρώτη στροφή αποτελεί μια κραυγή απελπισίας ενός ανθρώπου που θέλει να βελτιώσει τη ζωή του κι αποζητά μια ευκαιρία να ξεκινήσει από την αρχή, θέτοντας σε σωστή βάση τη ζωή του αυτή τη φορά.

Καινούριους τόπους δεν θα βρεις, δεν θάβρεις άλλες θάλασσες.

Η πόλις θα σε ακολουθεί. Στους δρόμους θα γυρνάς

τους ίδιους. Και στες γειτονιές τες ίδιες θα γερνάς∙

και μες στα ίδια σπίτια αυτά θ’ ασπρίζεις.

Πάντα στην πόλι αυτή θα φθάνεις. Για τα αλλού — μη ελπίζεις—

δεν έχει πλοίο για σε, δεν έχει οδό.

Έτσι που τη ζωή σου ρήμαξες εδώ

στην κώχη τούτη την μικρή, σ’ όλην την γη την χάλασες.

Στη δεύτερη στροφή μας δίνεται η απάντηση του ποιητικού υποκειμένου στις ανησυχίες που εκφράστηκαν στην πρώτη στροφή είτε από κάποιο άλλο πρόσωπο είτε κι από το ίδιο το ποιητικό υποκείμενο. Η στάση του, εδώ, είναι κατηγορηματικά αρνητική για τα σχέδια και τις ελπίδες ότι μπορεί να βρεθεί μια καλύτερη πόλη. Ο ποιητής είναι απόλυτος, δεν υπάρχουν νέοι τόποι, δεν υπάρχουν άλλες θάλασσες. Η άρνηση αυτή του ποιητή δεν αναφέρεται βέβαια κυριολεκτικά σε άλλες πόλεις, καθώς αυτό που επιχειρεί να αναδείξει εδώ ο Καβάφης είναι η πλήρης αδυναμία του ανθρώπου να ξεφύγει από τον εαυτό του, τις επιλογές και τα λάθη του. Η πόλη, δηλαδή, από την οποία θέλουμε να ξεφύγουμε δεν είναι παρά ο ίδιος μας ο εαυτός κι αυτό φυσικά είναι αδύνατο. Εφόσον κάποιος έχει καταστρέψει τη ζωή του με λανθασμένες αποφάσεις κι εκτιμήσεις, με τον ίδιο τρόπο, ακόμη κι αν προσπαθήσει να φτιάξει τη ζωή του από την αρχή, είναι καταδικασμένος να κάνει τα ίδια ή παρόμοια λάθη. Οι άνθρωποι δεν μπορούν να αλλάξουν και φυσικά δεν μπορούν να ξεφύγουν από το παρελθόν τους.

Η πόλη θα σε ακολουθεί, μας λέει ο ποιητής, εννοώντας ότι το παρελθόν, οι επιλογές και τα λάθη μας δεν μπορούν να διαγραφούν ούτε και να ξεχαστούν. Όπου κι αν πάει κάποιος δεν μπορεί να ξεφύγει από τα στοιχεία της προσωπικότητάς του κι από το παρελθόν του, κι αν δεν έχει ήδη καταφέρει να φτιάξει μια καλή ζωή, τότε δεν υπάρχει ελπίδα να τα καταφέρει στο μέλλον, καθώς ως άνθρωπος απλά δεν έχει κάνει τις σωστές επιλογές και δε γνωρίζει πως να διαχειριστεί σωστά τη ζωή του. Οπότε πάντοτε θα γυρνά στους ίδιους δρόμους -θα κάνει τις ίδιες επιλογές- και θα γερνά στα ίδια σπίτια, θα δει τη ζωή του να χάνεται μέσα στο ίδιο κλίμα αποτυχίας, όπως έχει συμβεί μέχρι τώρα.

Ακόμη κι αν ξεκινήσει για κάπου αλλού, τελικά πάντα στην ίδια πόλη θα φτάνει, υπό την έννοια ότι ξανά και ξανά θα βρίσκεται αντιμέτωπος με τα λάθη του και με την αδυναμία του να δομήσει σωστά τη ζωή του. Για έναν άνθρωπο που δεν έχει κατορθώσει να κάνει τις σωστές επιλογές, δεν υπάρχει τελικά πλοίο, δεν υπάρχει δρόμος που να μπορεί να τον οδηγήσει μακριά από τη βασική πηγή αποτυχίας, από τον ίδιο του τον εαυτό. Όσο κι αν κάποτε μοιάζει δύσκολο για τους ανθρώπους να το συνειδητοποιήσουν, ο βασικός παράγοντας ευτυχίας ή δυστυχίας είναι ο ίδιος μας ο εαυτός και ο τρόπος που έχουμε για να βλέπουμε τη ζωή μας.

Ο ποιητής γνωρίζει πολύ καλά ότι ο μεγαλύτερος εχθρός μας είναι ο εαυτός μας γι’ αυτό και κλείνοντας το ποίημά του σχολιάζει πως αν έχεις καταστρέψει τη ζωή σου σε μια πόλη, σε μια μικρή γωνιά του κόσμου, τότε την έχεις καταστρέψει σ’ όλη τη γη. Όπου κι αν πας, ό,τι κι αν κάνεις, αν δεν μπορείς να διαχειριστείς σωστά τη ζωή σου σ’ ένα τόπο, σημαίνει ότι δε θα μπορέσεις να τη διαχειριστείς καλύτερα ποτέ και πουθενά.

Η πόλις είναι ένα ποίημα ιδιαίτερα αυστηρό για τις προοπτικές των ανθρώπων, και βασίζεται στη διαπίστωση του ποιητή, ότι δεν μπορούμε να ξεφύγουμε από τις ελλείψεις και τις αδυναμίες του εαυτού μας.

Ποιο είναι το βασικό, κατά τη γνώμη σας, ερώτημα που προκύπτει από το ποίημα «Η πόλις» του Κωνσταντίνου Καβάφη; Να τεκμηριώσετε την άποψή σας με τους κατάλληλους κειμενικούς δείκτες (150-200 λέξεις).

Βασικό, κατά τη γνώμη μου, ερώτημα που προκύπτει από το συγκεκριμένο ποίημα είναι το κατά πόσο η ευθύνη της αποτυχίας βαρύνει το άτομο ή την «πόλη», τον τόπο δηλαδή στον οποίο το άτομο διαμένει. Το ερώτημα αυτό γίνεται εμφανές από την αντιπαράθεση μεταξύ δύο προσώπων -ή δύο αντιτιθέμενων απόψεων του ποιητικού υποκειμένου για τον εαυτό του. Η πρόθεση του κεντρικού προσώπου να βρεθεί σε μια άλλη γη, σε μια άλλη θάλασσα, σε αναζήτηση μιας καλύτερης πόλης, τεκμηριώνεται από το γεγονός πως όσο παραμένει εκεί έρχεται αναπόφευκτα αντιμέτωπος με την αποτυχία. Με τη χρήση μεταφορικού λόγου τονίζει πως γύρω του υπάρχουν μόνο «ερείπια μαύρα της ζωής» του, την οποία «ρήμαξε» και «χάλασε» τόσα χρόνια εγκλωβισμένος στην ίδια πόλη. Η αυστηρή απάντηση, ωστόσο, που λαμβάνει από το ποιητικό υποκείμενο, πως δεν υπάρχουν γι’ αυτόν καινούριοι τόποι, αφού η προσωποποιημένη πόλη -σύμβολο των δικών του λανθασμένων επιλογών- θα τον ακολουθεί παντού, μοιάζει να του στερεί τη δυνατότητα διαφυγής («δεν έχει πλοίο για σε»). Όπως εμφατικά σχολιάζει, άλλωστε, το γεγονός ότι «ρήμαξε» τη ζωή του εδώ, σημαίνει πως τη χάλασε «σ’ όλην την γη».

Προσωπικά θεωρώ πως τη μεγαλύτερη ευθύνη την έχει το ίδιο το άτομο, καθώς συχνά από μόνο του υπονομεύει τις ίδιες του τις προοπτικές είτε γιατί δεν αγωνίζεται αρκετά είτε γιατί δεν έχει επαρκή εμπιστοσύνη στις δυνάμεις του. Αυτό, βέβαια, δεν αποκλείει και την πιθανότητα ο τόπος διαμονής του ατόμου να μην έχει να του προσφέρει ουσιαστικές ευκαιρίες.

---------------------------------------------------------
από https://e-didaskalia.blogspot.com/2020/03/polis.html

Κ.Π. Καβάφης - Η πόλις - Ανάλυση

Αποστόλης Ζυμβραγάκης
4 minute read

Κ.Π. Καβάφης, Η Πόλις

Είπες· «Θα πάγω σ’ άλλη γη, θα πάγω σ’ άλλη θάλασσα.
Μια πόλις άλλη θα βρεθεί καλλίτερη από αυτή.
Κάθε προσπάθεια μου μια καταδίκη είναι γραφτή·
κ’ είν’ η καρδιά μου –σαν νεκρός– θαμένη.
Ο νους μου ως πότε μες στον μαρασμόν αυτόν θα μένει.
Όπου το μάτι μου γυρίσω, όπου κι αν δω
ερείπια μαύρα της ζωής μου βλέπω εδώ,
που τόσα χρόνια πέρασα και ρήμαξα και χάλασα.»

Καινούριους τόπους δεν θα βρεις, δεν θάβρεις άλλες θάλασσες.
Η πόλις θα σε ακολουθεί. Στους δρόμους θα γυρνάς
τους ίδιους. Και στες γειτονιές τες ίδιες θα γερνάς·
και μες στα ίδια σπίτια αυτά θ’ ασπρίζεις.
Πάντα στην πόλι αυτή θα φθάνεις. Για τα αλλού –μη ελπίζεις–
δεν έχει πλοίο για σε, δεν έχει οδό.
Έτσι που τη ζωή σου ρήμαξες εδώ
στην κώχη τούτη την μικρή, σ’ όλην την γη την χάλασες.

[Καβάφης 2015: 216-217]

Ερμηνευτικές παρατηρήσεις:
 
Το ποίημα «Η Πόλις» του Καβάφη αποτελεί την πληρέστερη αποτύπωση του αισθήματος του εγκλωβισμού που βιώνει ένας άνθρωπος που θέλει να αλλάξει τη ζωή του, αλλά γνωρίζει ότι αυτό δεν είναι πια εφικτό. Στις δύο στροφές του σύντομου αυτού ποιήματος ο Καβάφης κατορθώνει να εκφράσει τη διάψευση όλων των προσδοκιών και την πλήρη αδυναμία του ανθρώπου να ξεφύγει από το παρελθόν και από τα λάθη του.
Οι σκέψεις που καταγράφονται στην πρώτη στροφή υποδεικνύουν πως το άτομο νιώθει ότι δεν μπορεί να φτιάξει τη ζωή του, όσο κι αν προσπαθεί, κι αυτό τον έχει εγκλωβίσει σε συναισθήματα απελπισίας και μαρασμού. Η παρομοίωση με την οποία παρουσιάζει την καρδιά του θαμμένη σαν να είναι νεκρός, εκφράζει με ιδιαίτερη ένταση την εδραίωση των αρνητικών συναισθημάτων που τον έχουν πλέον κατακλύσει. Όπως η καρδιά του, έτσι και το μυαλό του, βρίσκεται σ’ ένα διαρκή μαρασμό, σε μια σταθερή απόγνωση, καθώς ενώ θέλει να αλλάξει τη ζωή του και θέλει να δημιουργήσει κάτι καλύτερο, βλέπει διαρκώς τις προσπάθειές του να αποτυγχάνουν. Γι’ αυτό θέλει να φύγει από την πόλη του, αφού όπου κι αν κοιτάξει γύρω του βλέπει συνεχώς υπενθυμίσεις των αποτυχιών του, αλλά και του γεγονότος ότι τα χρόνια του περνούν χωρίς να κατορθώνει τίποτε. Η πρώτη στροφή αποτελεί μια κραυγή απελπισίας ενός ανθρώπου που θέλει να βελτιώσει τη ζωή του κι αποζητά μια ευκαιρία να ξεκινήσει από την αρχή, θέτοντας σε σωστή βάση τη ζωή του αυτή τη φορά.
 
Στη δεύτερη στροφή μας δίνεται η απάντηση του ποιητικού υποκειμένου στις ανησυχίες που εκφράστηκαν στην πρώτη στροφή είτε από κάποιο άλλο πρόσωπο είτε κι από το ίδιο το ποιητικό υποκείμενο. Η στάση του, εδώ, είναι κατηγορηματικά αρνητική για τα σχέδια και τις ελπίδες ότι μπορεί να βρεθεί μια καλύτερη πόλη. Ο ποιητής είναι απόλυτος, δεν υπάρχουν νέοι τόποι, δεν υπάρχουν άλλες θάλασσες. Με την έντονα διατυπωμένη αυτή άρνηση ο Καβάφης επιχειρεί να τονίσει το πόσο πλήρης είναι αδυναμία του ανθρώπου να ξεφύγει από τον εαυτό του, τις επιλογές και τα λάθη του. Η πόλη, δηλαδή, από την οποία θέλουμε να ξεφύγουμε δεν είναι παρά ο ίδιος μας ο εαυτός, και μια τέτοια διαφυγή είναι φυσικά αδύνατη. Εφόσον κάποιος έχει καταστρέψει τη ζωή του με λανθασμένες αποφάσεις κι εκτιμήσεις, με τον ίδιο τρόπο, ακόμη κι αν προσπαθήσει να φτιάξει τη ζωή του από την αρχή, είναι καταδικασμένος να κάνει τα ίδια ή παρόμοια λάθη. Οι άνθρωποι δεν μπορούν να αλλάξουν και φυσικά δεν μπορούν να ξεφύγουν από το παρελθόν τους.
Η πόλη θα σε ακολουθεί, μας λέει ο ποιητής, εννοώντας ότι το παρελθόν, οι επιλογές και τα λάθη μας δεν μπορούν να διαγραφούν ούτε και να ξεχαστούν. Όπου κι αν πάει κάποιος δεν μπορεί να ξεφύγει από τα στοιχεία της προσωπικότητάς του κι από το παρελθόν του, κι αν δεν έχει ήδη καταφέρει να φτιάξει μια καλή ζωή, τότε δεν υπάρχει ελπίδα να τα καταφέρει στο μέλλον, καθώς ως άνθρωπος απλά δεν έχει κάνει τις σωστές επιλογές και δε γνωρίζει πως να διαχειριστεί σωστά τη ζωή του. Οπότε πάντοτε θα γυρνά στους ίδιους δρόμους -θα κάνει τις ίδιες επιλογές- και θα γερνά στα ίδια σπίτια, θα δει τη ζωή του να χάνεται μέσα στο ίδιο κλίμα αποτυχίας, όπως έχει συμβεί μέχρι τώρα.
Ο ποιητής γνωρίζει πολύ καλά ότι ο μεγαλύτερος εχθρός μας είναι ο εαυτός μας γι’ αυτό και κλείνοντας το ποίημά του σχολιάζει πως αν έχεις καταστρέψει τη ζωή σου σε μια πόλη, σε μια μικρή γωνιά του κόσμου, τότε την έχεις καταστρέψει σ’ όλη τη γη. Όπου κι αν πας, ό,τι κι αν κάνεις, αν δεν μπορείς να διαχειριστείς σωστά τη ζωή σου σ’ ένα τόπο, σημαίνει ότι δε θα μπορέσεις να τη διαχειριστείς καλύτερα ποτέ και πουθενά.

---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
από http://loukia-gregoriou.blogspot.com/2012/01/blog-post_947.html

Τρίτη 10 Ιανουαρίου 2012

Η Πόλις, Κ. Καβάφη

   Το ποίημα είναι συμβολικό. Η Πόλις, στην οποία αναφέρεται ο ποιητής είναι μια ανώνυμη πόλη, μια πόλη φάντασμα. Συμβολίζει τον τόπο παγίδευσης, το αδιέξοδο, την αποτυχία, την απογοήτευση, τον πόνο του ανθρώπου, τη φθορά. Είναι η ίδια η ζωή, η μοίρα, οι πράξεις, οι βιωματικές εμπειρίες και οι συνέπειες αυτών. Είναι η αναγνώριση των αδυναμιών, των παθών και των σφαλμάτων του ίδιου του ατόμου. Η ηθική ευθύνη απέναντι σ’ αυτή την πραγματικότητα.

  Η άλλη Πόλις, συμβολίζει τον άλλο τρόπο ζωής που θα θέλαμε να έχουμε αλλά δεν μπορούμε. Είναι η αλλαγή και ο νικημένος πόθος της αλλαγής.

  Ο Καβάφης ξεκινώντας από το προσωπικό του δράμα και επιδιώκοντας την αλλαγή στον τρόπο ζωής του, δεν έφτανε ποτέ, γιατί η αλλαγή έπρεπε να γίνει από μέσα του. Έτσι το ποίημα κινείται σε προσωπικό επίπεδο αλλά στο τέλος γίνεται και συμβολικό. Αφορά τον κάθε άνθρωπο, ο οποίος επιδιώκει την αλλαγή για να βγει από το αδιέξοδο.

  Το ποίημα από πλευράς δομής παρουσιάζει τη μορφή διαλόγου. Αυτό φαίνεται από την πρώτη λέξη του, «είπες» και από το ότι η απάντηση βρίσκεται σε εισαγωγικά. Ένας φανταστικός συνομιλητής εξομολογείται στον ποιητή την απογοήτευση του από τη ζωή. Στην πραγματικότητα όμως πρόκειται για εσωτερικό μονόλογο. Ο ποιητής μας εξομολογείται με σπαρακτική ειλικρίνεια το προσωπικό του δράμα. Έτσι ο διαλογισμός του προσώπου προσλαμβάνει συνειδησιακό βάθος, καθώς αποτυπώνεται με διάλογο δραματικά. Αποκαλύπτει τη φοβερή σύγκρουση ανάμεσα στη λαχτάρα για απόδραση και στην αδυναμία διεξόδου, στα συγκλονιστικά συναισθήματα ενοχής και πλήρους απόγνωσης μιας ανέφικτης ελπίδας.
   Ο εσωτερικός μονόλογος ή διάλογος προσδίδει στο ποίημα δραματικότητα και έτσι αποκτά ζωντάνια και παραστατικότητα.

Ανάλυση του ποιήματος:
Στίχοι 1-2
«Είπες «Θα πάγω σ’ άλλη γη, θα πάγω σ’ άλλη θάλασσα.
Μια πόλις άλλη θα βρεθεί καλλίτερη από αυτή»

Στους στίχους αυτούς παρατηρούμε ένα εσωτερικό μονόλογο. Ο ποιητής μιλά με τον εαυτό του, το άλλο του εγώ. Θέλει να αλλάξει στάση ζωής και αναζητά ένα άλλο τρόπο ζωής, καλύτερο από αυτό που ζει. Μέσα στη ψυχή του κυριαρχεί ένας δραματικός μονόλογος που τον φέρνει ενώπιον με τη συνείδηση του. Ζητά τη μετακίνηση για αλλού. Είναι μια φανταστική πόλη την οποία αναζητά ο ποιητής αλλά δε φτάνει ποτέ. Παραμένει πάντοτε στα ίδια.

Στίχοι 3-8
«Κάθε προσπάθεια μου μια καταδίκη είναι γραφτή·
κ' είν' η καρδιά μου -σαν νεκρός- θαμένη.
Ο νους μου ως πότε μες στον μαρασμόν αυτόν θα μένει.
Όπου το μάτι μου γυρίσω, όπου κι αν δω
ερείπια μαύρα της ζωής μου βλέπω εδώ,
που τόσα χρόνια πέρασα και ρήμαξα και χάλασα.»

Ο ποιητής όμως εκ των προτέρων, διαπιστώνει ότι οποιαδήποτε προσπάθειά του για αλλαγή είναι καταδικασμένη. Είναι ο ίδιος καταδικασμένος στον εγκλεισμό και στην παγίδευση, γιατί όπου κι αν στρέψει το βλέμμα του, την προσοχή του, βλέπει ερείπια από τα οποία δεν μπορεί να ξεφύγει. Στους στίχους αυτούς συναντούμε το στοιχείο της απαισιοδοξίας, του πεσιμισμού. Ο ποιητής με τα ρήματα: ρήμαξα και χάλασα δηλώνει την προσωπική του ευθύνη για το δράμα του. Ρήμαξε και χάλασε τη ζωή του στο παρελθόν και τώρα υποφέρει στο παρόν. Πρόκειται για μια οδυνηρή ομολογία, καθώς είναι εμφανείς οι βασανιστικές τύψεις που αισθάνεται. Φαίνεται ακόμη ότι δεν μπορεί να μετατεθεί από το πρόβλημα του και την αποτυχία του αυτή την εκλαμβάνει ως ένα ψυχικό θάνατο -σαν νεκρός-.


Στίχοι: 9-16
«Καινούργιους τόπους δεν θα βρεις, δεν θα βρεις άλλες θάλασσες.
Η πόλις θα σε ακολουθεί. Στους δρόμους θα γυρνάς
τους ίδιους. Και στες γειτονιές τες ίδιες θα γερνάς·
και μες στα ίδια σπίτια αυτά θ' ασπρίζεις.
Πάντα στην πόλι αυτή θα φθάνεις. Για τα αλλού -μη ελπίζεις-
δεν έχει πλοίο για σε, δεν έχει οδό.
Ετσι που τη ζωή σου ρήμαξες εδώ
στην κώχη τούτη την μικρή, σ' όλην την γη την χάλασες»

Στην 2η ενότητα διακρίνουμε τη ματαιότητα της προσπάθειας του ήρωα ν’ αλλάξει ζωή, γι’ αυτό και η δραματική φωνή της συνείδησής του, του απαντά πως δε θα βρει καινούριους τόπους, δε θα βρει την άλλη πόλη που επιδιώκει, γιατί όπου και αν πάει κουβαλά και τη ζωή του, κουβαλά τον εαυτό του, το παρελθόν του και αυτό που είναι. Διαψεύδονται λοιπόν οι ελπίδες του για αλλαγή. Οι δρόμοι, οι γειτονιές, τα σπίτια είναι οι διάφορες εμπειρίες μέσα στις οποίες ζει και τις οποίες κουβαλά όπου και αν πάει, άρα δε γίνεται να ξεφύγει. Θα γερνά με τα ίδια βιώματα, γιατί όπως λέει και ο ποιητής δεν υπάρχει πλοίο, δηλαδή διέξοδος, δεν υπάρχει οδός, δηλαδή φυγή γιατί ρήμαξε τη ζωή του και αφού ρήμαξε τη δική του στην πόλη που έζησε, είναι σαν να τη ρήμαξε σ’ όλο τον κόσμο. Με άλλα λόγια, όπου κι αν πας κουβαλάς τον εαυτό σου. Οι δύο τελευταίοι στίχοι συνοψίζουν την τραγικότητα όλου του ποιήματος, καθώς ο ποιητής συνειδητοποιεί ότι οι πράξεις και τα λάθη του παρελθόντος στην πόλη του, τον έχουν καθορίσει σ’ όλη τη γη.

Κεντρική Ιδέα
Ο άνθρωπος που ρήμαξε τη ζωή του στο παρελθόν είναι σαν να τη ρήμαξε και στο παρόν. Γι’ αυτό όπου κι αν πάει, κουβαλά τη ζωή του και τον εαυτό του, τις αποτυχίες του, τα βιώματα του και αλλαγή υπάρχει μόνο στη φαντασία. Ακόμα και αν αλλάξει το απ’ έξω, το μέσα μας μένει αναλλοίωτο.
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
από https://www.elitecrafters.com/el/kabafis-kp-and039i-polis
 
Καβάφης Κ.Π. 'Η Πόλις΄ - Χειρόγραφο Έργο Τέχνης - Μοναδικό
© EliteCrafters.com
 
Σημείωση Blogger: Τί σκαρφίζεται ο Νεο-Έλληνας, γιά να τα ....οικονομήσει!!!
 
Χαρακτηριστικά 
Υλικό: Περγαμηνή, 
Ακρυλική Μελάνη 
Χρώμα: Χρυσό, Πορφυρό, Μπεζ 
Βάρος/διαστάσεις: Ύψος: 60cm (23.6'') Πλάτος: 100cm (39.4'') Βάρος αποστολής: 1.0kg (2,2lbs) 
 
2.500,00€ (Περιλαμβάνεται ο Φ.Π.Α)
© EliteCrafters.com





 
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------
από https://www.athensvoice.gr/politismos/kinimatografos/692092/i-polis-o-kavafis-taxideyei-ston-kosmo-mesa-apo-ntokimanter/

Κινηματογραφος

Η Πόλις: Ο Καβάφης «ταξιδεύει» στον κόσμο μέσα από το ντοκιμαντέρ

Η ταινία συμμετείχε πρόσφατα στο φεστιβάλ ταινιών μικρού μήκους ZEBRA Poetry Film Festival στο Βερολίνο και συνεχίζει την πορεία του σε διεθνείς κινηματογραφικές διοργανώσεις.